I. CHỦ ÐÍCH:

Chuyển đổi hiện cảnh thành thiện cảnh, trừ các vọng tưởng, thân tâm định tĩnh.

II. SỰ TU TẬP:

1. Trước khi quán tưởng:

1. Ðiều hòa giấc ngủ: Cần tập ít ngủ để tâm thần được sáng suốt. Khi tập nếu buồn ngủ thời nên nghỉ, nhưng lúc nào cũng cố gắng.
2. Ðiều hòa ăn uống: Ăn đồ nhẹ, chớ để quá no hoặc quá đói. Ăn đồ nặng thời tâm thần mê mẫn, lâu tiêu; quá đói thời xót bụng ngồi không bền; quá no thời thân thể nặng nề, hơi thở mạnh, gấp.
3. Ðiều hòa thân thể: Thân thể phải sạch sẽ, rửa mặt cho tỉnh táo. Nếu tắm trước được nửa giờ thì tốt.
4. Chổ ngồi, phòng tập: Chổ ngồi dịu mềm để có thể ngồi lâu mà không tê nhức. Phòng tập nên lựa chỗ rộng, ít hoặc không người. Ðể ánh sáng lờ mờ. Lựa chỗ an tịnh.

5. Cách ngồi: Ngồi bán già, xếp chân, để bắp chân trái trên bắp chân mặt (hoặc chân mặt trên chân trái) kéo lại sát bên mình, ngón chân ngang bắp vế; hay ngồi kiết già thời để chân mặt trên bắp chân trái, bàn chân trái trên bắp chân mặt (hoặc trái lại), ngồi kiết già thì được lâu, lưng thẳng. Cách này khó tập hơn. Ðể bàn tay mặt trên bàn tay trái, uốn mình 5, 7 lần cho giản xương cốt. Ngồi thẳng lưng, không cong đằng trước, không ngã đằng sau. Rồi sửa đầu cho thẳng, sống mũi thẳng hàng với rún, không xiên bên này, bên kia; mắt ngó thẳng ra đằng trước, không cúi xuống, không ngửa lên; con mắt hơi nhắm lại.
6. Ðiều hòa hơi thở: Khi ngồi vừa thẳng và chưa nhắm mắt, nên hít không khí vào mũi rồi thở ra bằng miệng, thở chậm chậm. Thở nhiều lần như vậy rồi mới khép mắt. Ðến khi ngồi tập, phải để ý hơi thở, đừng cho bực tức, không thông, thở một cách thông suốt nhẹ nhàng.

2. Trong khi quán tưởng.

1. Trì Chú: Mật niệm 3 lần chú Tịnh Pháp Giới: "Án lam tóa ha". Mật niệm ba lần chú Tịnh Ba Nhgiệp: "Án ta phạ bà phạ thuật đà ta phạ, đạt ma ta phạ, bà phạ thuật độ hám".
2. Quán Tưởng: Sau khi nhờ công đức trì chú ba nghiệp thân tâm được thanh tịnh người tu hành bắt đầu quán tưởng. Quán tưởng nghĩa là quán xét những đức tánh của đức Phật. Phật có vô lượng công đức trí huệ, không thể một lần quán hết được; cho nên cần phải lần lượt, thứ lớp quán xét từng đức tánh một tùy theo trình độ và nghiệp lực của mình. Thí dụ, nếu chúng ta thường nhiều sân hận thì khi tu tập nên quán đức tánh từ bi hỷ xả của đức Phật; nếu nhiều mê mờ, sợ hãi chúng ta quán đức tánh trí tuệ hùng lực của đức Phật v.v....
3. Quán tướng: Nếu phép quán tưởng không thể đối trị nghiệp lực vọng tâm, chúng ta có thể tu theo pháp quán tướng. Nghĩa là quán một trong 32 tướng tốt, 80 vẻ đẹp của đức Phật. Ví dụ, chúng ta quán tướng bạch hào của Phật (sợi lông trắng giữa hai chân mày), quán sợi lông trắng dài, bên trong trống lọng, uốn xéo xoay theo chiều phải. Sợi lông ấy do đức Phật qua vô lượng kiếp tu hành thanh tịnh mới kết thành như thế. Khi nào tướng ấy hiện rõ ràng trước mặt không mù mờ loạn động, thì phép quán ấy mới thành tựu. Khi thành tựu được phép quán này chúng ta bắt đầu quán pháp tướng khác, cứ lần lượt như thế, cho đến lúc nào và bắt cứ ở đâu, tất cả hình tướng trang nghiêm của Phật đều hiển trước mặt người tu hành, rõ ràng như xem vật giữa bàn tay, tức phép quán tưởng này được thành tựu.
4. Sổ tức quán: Ngoài ba phương pháp trên, còn có phương pháp sổ tức để thực hành, và có ảnh hưởng nhiều trong sự đối trị vọng niệm. Sổ tức quán là quán tưởng và đếm hơi thở, theo hơi thở ra vào nhẹ nhàng thong thả, đếm từng tiếng một, đếm xuôi đến con số mình đã định rồi đếm ngược lại. Ðiều cần nhất là phải chuyên tâm vào hơi thở, không để tạp niệm xen vào. Nếu có quên hay nghi trong những con số mình đếm thì cần phải bỏ, bắt đầu đếm lại như trước cho được rõ ràng. Khi nào tu tập sổ tức quán này mà tâm trí hoàn toàn định tĩnh, tức có thể bắt đầu tập các phép quán khác.

Chú ý: Chủ đích của pháp quán tưởng là diệt trừ vọng tưởng, làm cho tâm trí được định tĩnh. Kinh luận có rất nhiều pháp môn khác nhau như pháp Ngũ Ðình Tâm Quán hay 16 phép quán trong kinh Vô Lượng Thọ. Người hành trì có thể tùy theo hoàn cảnh, khả năng mà chọn lựa và thực thành tu tập.

1. Cách đối trị: Trong khi tu quán nếu thấy tinh thần mê mẫn, đầu muốn gục xuống, thì phải để tâm nơi chính giữa hai con mắt mà đối trị; nếu thấy tâm loạn động, thân ngồi không vững thời để tâm nơi rún để đối trị; khi trong ngực hơi tức thời nên phóng xả tâm trí, bớt chuyên chú để tâm được nhẹ nhàng khoan khoái; khi tâm chớm lười nhác, thân muốn nghiêng ngữa, miệng chảy nước miếng, phải chuyên chú nhiều hơn. Trong khi ngồi quán tưởng, có thấy cảnh giới gì lạ, không nên sanh tâm mừng hoặc sợ, cần phải luôn luôn nhớ nghĩ rằng vạn pháp đều không thật thì tự nhiên thân tâm khoan khoái nhẹ nhàng, trí huệ phát triển.

3. Những điểm cần nhớ: Muốn phép quán tưởng được lợi ích, cần phải chú ý các điểm sau đây:

1. Kiên chí: Ngày nào cũng tập tùy theo giờ đã ấn định.
2. Tuần đầu tập ngồi trong vòng 15 phút, tuần thứ hai ngồi nửa tiếng, đến tuần thứ 5, thứ 6 ngồi 45 phút. Cứ tập lần lần và tăng thêm cho đến 1 giờ hay 2 giờ chẳng hạn.
3. Nên tập lúc 4, 5 giờ sáng sau khi thức dậy hay buổi tối trước khi đi ngủ. Nếu chọn được buổi sáng thì tốt hơn.
4. Trong thời gian tu tập, cố gắng đừng để cho những người chung quanh biết, nhất là đừng khoe sự tu tập của mình cho người ngoài.
5. Sau khi ngồi tu quán, nếu cảm thấy thân tâm nhẹ nhàng sáng suốt, tức buổi tập đó có kết quả đúng pháp.

Trong khi tu tập thấy thân tâm có gì thay đổi lạ lung thời tình hỏi thầy bạn để khỏi lạc vào tà pháp.

I. CHỦ ÐÍCH:

Chuyển đổi tà niệm thành chánh niệm, ác cảnh thành thiện cảnh, dứt sạch các vọng niệm, chứng ngộ thực thướng các pháp.

II. SỰ TU TẬP:

1. Trước khi tu tập: Ðiều hòa ăn uống, giấc ngủ, hơi thở như pháp môn quán tưởng.
2. Quán niệm và trì danh niệm Phật: Pháp niệm Phật có phương pháp trì danh niệm Phật là giản dị và hợp với căn tánh của chúng sanh đời mạt pháp này. Kinh Di-Ðà Sớ Sao có câu: Ðường tắt trong các đường tắt là chỉ cho phương pháp trì danh này. Trì danh niệm Phật là niệm trì danh hiệu đức Phật A Di-Ðà, niệm niệm nhớ nghĩ rõ ràng, không để tạp niệm xen vào. Có những phương tiện thực hành như sau:

1. Sổ thập niệm Phật: Cứ mỗi hơi thở ra niệm và đếm 10 câu niệm Phật; khi thở vào cũng như thế; hoặc một hơi thở ra vào niệm và đếm 10 câu niệm Phật (thời gian thực hành cũng như phép quán tưởng trên). Nếu vì nghiệp lực và hoàn cảnh không thể ngồi tu lâu được, thì ít nhất trước khi đi ngủ và sau khi thức dậy thong thả rõ ràng niệm và đếm 10 danh hiệu Phật trong 10 hơi, làm cho thường sẽ được lợi ích nhiều.
2. Truy đảnh niệm Phật: Câu này nối lền câu kia, chữ trước tiếp chữ sau không gián đoạn, dứt khoảng. Phương Pháp này chú trọng sự liên tục, nên bất cứ thở ra hay thở vào, đều phải chú tâm niệm Phật, cứ tiếp-tục như thế cho hết giờ mình đã định.
3. Sổ châu niệm Phật: Cứ niệm một danh hiệu là lần một hạt chuỗi, chuyên tâm không để cho vọng niệm xen vào. Số chuỗi niệm tùy theo nguyện của mình. Ví dụ, nếu nguyện mỗi lần niệm hai chuỗi 108 hột, thì hôm nào cũng như vậy, không được thêm hay bớt, trừ khi bệnh hoặc nguyện niệm thêm.
4. Phản văn niệm Phật: Chú ý nghe rõ từng tiếng niệm Phật của mình, miệng niệm thì tai chú ý nghe, không bỏ sót bất cứ một niệm lớn tiếng hay nhỏ. Chủ đích của phép môn này là chuyên nghe từng tiếng, từng chữ niệm Phật của mình để ngăn trừ các ngoại trần không cho len lỏi vào.
5. Ban châu niệm Phật: Tức là vừa đi vừa niệm hoặc đi kinh hành trong chùa hoặc đi bách bộ trong sân chùa hay ở những nơi có bóng mát.
6. Chuyên niệm niệm Phật: Năm pháp trên là phương tiện tu hành của những lúc ngồi hoặc đi tịnh niệm. Phương pháp chuyên niệm niệm Phật thì bất cứ lúc nào, ở đâu cũng có thể niệm. Niệm trong lúc đi, đứng, nằm, ngồi; niệm trong thời ăn uống, ngủ nghỉ; hễ tâm khởi động niệm thì niệm Phật. Niệm cho đến lúc nào thành thục, không gián đoạn xen hở. Thực tập cho đến khi nhất tâm bất loạn thì pháp môn này thành tựu.

3. Cách thức niệm Phật: Tùy theo hoàn cảnh và căn cơ mà niệm Phật với những phương cách sau đây:

1. Cao thanh niệm Phật: Niệm tụng lớn tiếng, hòa theo điệu mõ thứ lớp điều hòa, tuần tự, theo nghi thức đã định sẵn. Ngày nào cũng tụng, theo thời giờ đã định, không biếng nhác trễ nãi, nhất là phải thành kính trang nghiêm khi đứng trước bàn Phật, và phải chú tâm tưởng nhớ đến Phật. Phương pháp này được thực hành khi nào đông người đồng tụng và ở những nơi rộn ràng không thể tịnh niệm được.
2. Ðê thành niệm Phật: Không niệm lớn tiếng, chỉ niệm thầm nhỏ vừa đủ mình nghe. Cách thức này nên dùng trong những lúc ngồi tịnh niệm và khi làm lễ trước bàn thờ Phật một mình, vừa quán tưởng hình dung đức Phật vừa niệm, không để các tà niệm xen lẫn vào.
3. Mật niệm niệm Phật: Không niệm có tiếng như hai cách trên. Ở đây chỉ niệm Phật bằng trí, bằng ý tưởng mà thôi, không dùng miệng lưỡi, chuyên tâm quán tưởng hình dung đức tướng và thầm lặng niệm trí danh hiệu Phật. Phương pháp này nên áp dụng trong lúc ngồi tịnh niệm, hoặc lúc đi giữa đường hay đang làm việc và ở những chỗ không có bàn Phật.

4. Thực tướng niệm Phật: Hai phương pháp quán tưởng và niệm Phật trên chỉ là phương tiện để đi đến Pháp thật tướng niệm Phật này. Thực tướng niệm Phật là tìm hiểu chánh lý và thông đạt thực tướng của sự vật. Thực tướng của sự vật là tướng "lý tướng" mà đức Phật đã giác ngộ. Người muốn sống đời sống giải thoát phải đoạn trừ tất cả thiên chấp (có, không, đoạn, thường) để đạt đến lý nghĩa trung đạo. Thâm đạt lý trung đạo (sự thật các pháp) tức là niệm Phật mà không còn phân biệt mình là người niệm và đức Phật là người được niệm. Vì Phật và chúng sanh đều không ngoài tự tâm thanh tịnh, nên niệm Phật tức là niệm giác tính của mình. Ngoài giác tánh ấy không có một đức Phật nào đáng niệm. Niệm Phật đến cho thuần diệu ấy tức là hợp với bản giác thanh tịnh. Ta với Phật không hai không khác, không thấy có phiền não đáng trừ, không thấy có Niết Bàn đáng chứng, tâm hồn trong sáng, từ bi trí huệ. Dùng phương tiện cứu khổ chúng sanh, cũng không cần thấy tướng chúng sanh để độ. Nói một cách khác, thật tướng niệm Phật tức là giác ngộ sự thật của vạn pháp và sống đúng như thật của Phật.

1. Chọn phương pháp tu quán niệm Phật. Ðức Phật tùy theo căn cơ của chúng sanh mà chỉ các phương pháp. Chúng ta khi thực hành tùy theo căn tánh, chỉ nên lựa một pháp môn thực hành cho triệt để; tập từ dễ đến khó và khi thuần thục được pháp nào thì có thể tập pháp khác.
2. Mỗi ngày để dành nửa giờ hay một giờ để niệm Phật, vào buổi tối trước khi ngủ hay buổi sáng sau khi thức dậy. Những giờ ấy thanh tịnh nên tu tập được nhiều kết quả. Hai pháp chuyên niệm và thật tướng niệm Phật thì lúc nào cũng thực hành được.
3. Nên nhớ, người tu niệm sẽ gặp nhiều trở lực, ngoài các hoàn cảnh không thuận tiện còn có nội ma và ngoại ma luôn luôn đến phá và thử-thách. Người hành trì phải rất dõng mãnh tinh tấn mới khỏi bị ma làm thối thất.
4. Phật cao một thước, ma cao một trượng. Các loài ma có thể hiện thành những hiện tượng kỳ lạ để lừa gạt khủng bố người tu hành. Chúng ta cần bình tĩnh sáng suốt để đối trị, để phân biệt tà ngụy.
5. Không nên khởi tâm mừng, cũng như không nên sợ hãi khi thấy những hiện tượng kỳ lạ trong khi tu niệm Phật. Chỉ nên nhứt tâm quán tưởng niệm trì danh hiệu Phật, xem vạn pháp là giả ảnh, không chắc thực.

Pháp quán tưởng và pháp quán niệm Phật là hai pháp môn tu hành hợp với căn cơ chúng sanh hiện đại, và dễ thực hành. Chỉ có thực hành mới đúng như lời Phật dạy. Hàng Phật tử không thể xao lãng, không thể không thực hành một trong hai pháp môn trên được. Sự thực hành ở nơi đây bao trùm cả nghĩa tinh tấn dõng mãnh hành trì, không bao giờ thối thất gián đoạn.

Ðừng có nên quá hăng hái lúc ban đầu, đến nỗi sanh bệnh và lạc vào ma đạo. Cần phải giữ mức trung bình, thong thả hướng tiến một cách chắc chắn, mới mong co nhiều kết quả thiết thực. Thực hành hai pháp môn trên tức thực hành năm hạnh: Tinh tấn, hỷ xả, từ bi, thanh tịnh và trí huệ.